Սուրբ ծննդյան հեքիաթ. Երեք մայրիներ
Պաուլո Կուելո
Ինչպես մի հայտնի հին ավանդազրույց է պատմում, մի ժամանակ Լիբանանի հիասքանչ անտառներում երեք մայրիներ ծնվեցին: Մայրիները, ինչպես բոլորին հայտնի է, աճում են շատ-շատ դանդաղ, այնպես որ՝ մեր երեք ծառերը ամբողջ դարեր անցկացրին կյանքի և մահվան, բնության և մարդկության շուրջ մտորումներում:
Նրանք տեսել էին, թե ինչպես Լիբանանի հողին ոտք դրեցին Սողոմոն թագավորի պատգամաբերները և ինչպես հետո, ասորեստանցիների դեմ ճակատամարտերում, արյամբ ողողվեց այդ հողը: Նրանք երես առ երես տեսել էին ոխերիմ թշնամիներ Հեզաբելին և Եղիա մարգարեին: Նրանց ժամանակ էր հորինվել այբուբենը. նրանք զմայլվում էին` տեսնելով, թե ինչպես էին իրենց կողքով անցնում գունագեղ կտորեղենով բարձած քարավանները:
Եվ գեղեցիկ մի օր մայրիները որոշեցին խոսել ապագայի մասին:
— Այն ամենից հետո, ինչ ինձ վիճակվեց տեսնել, — ասաց առաջինը,- ես կուզեի գահ դառնալ, որի վրա բազմեր աշխարհի ամենահզոր թագավորը:
— Իսկ ես կուզեի այնպիսի բանի մի մասը դառնալ, որը հավերժ Չարը Բարու վերափոխեր,- ասաց երկրորդը:
— Իսկ ինչ մնում է ինձ, — ասաց երրորդը, ապա կուզեի, որ մարդիկ, ինձ նայելով, ամեն անգամ Աստծուն հիշեին:
Անցան տարիներ ու տարիներ, և, ահա, անտառում վերջապես փայտահատներ հայտնվեցին: Նրանք կտրեցին մայրիները և սղոցեցին դրանք:
Մայրիներից յուրաքանչյուրն իր նվիրական իղձն ուներ, բայց իրականությունը երբեք չի հարցնում, թե ով ինչ է երազում: Առաջին մայրին գոմ դարձավ, իսկ նրա բնափայտի մնացորդներից մսուր սարքեցին: Երկրորդ ծառից գեղջկական կոպիտ մի սեղան պատրաստեցին, որը հետո մի կահույքավաճառի ծախեցին:
Երրորդ ծառի գերանները ծախել չհաջողվեց: Դրանք սղոցով տախտակների բաժանեցին և պահեցին մեծ քաղաքի պահեստներից մեկում:
Դառնագին տրտնջացին երեք մայրիները. «Մեր բնափայտն ախր այնքան լավն էր: Ոչ մեկը, սակայն, արժանի ձևով չօգտագործեց»:
Ժամանակն անցավ, և մի աստղալից գիշեր ամուսնական մի զույգ, որ օթևան չուներ, որոշեց գիշերել այն գոմում, որ կառուցվել էր առաջին մայրու բնափայտից: Կնոջ ծննդաբերելու օրերն էին: Այդ գիշեր նա որդի ծնեց և նրան տեղավորեց մսուրի մեջ` փափուկ ծղոտի վրա:
Եվ հենց այդ պահին առաջին մայրին հասկացավ, որ իր երազանքը կատարվեց. նա նեցուկ եղավ Երկրի Մեծագույն Թագավորին:
Տարիներ անց մի գեղջկական համեստ տան մեջ մարդիկ նստել էին այն սեղանի շուրջ, որը պատրաստված էր երկրորդ մայրու բնափայտից: Նախքան ընթրիքը սկսելը, նրանցից մեկը սեղանին դրված հացի ու գինու վրա մի քանի խոսք ասաց:
Եվ այդտեղ երկրորդ մայրին հասկացավ, որ հենց այդ պահին ինքը նեցուկ եղավ ոչ միայն գինու սափորին ու հացի պնակին, այլև Մարդու և Աստծու միջև միությանը:
Հաջորդ օրը երրորդ ծառի երկու տախտակներից խաչ սարքեցին: Մի քանի ժամ անց վերքերի մեջ կորած մի մարդու բերեցին և մեխերով խաչին գամեցին: Երրորդ մայրին սոսկաց իր բախտից և սկսեց անիծել իր դաժան ճակատագիրը:
Բայց երեք օր էլ չէր անցել, երբ նա հասկացավ իր համար նախանշված բախտը. խաչից կախված մարդը դարձավ Աշխարհի Լուսատուն: Խաչը, որ պատրաստված էր այդ մայրու բնափայտից, խոշտանգման գործիքից վերափոխվեց հաղթության խորհրդանիշի:
Այսպես կատարվեց երեք լիբանանյան մայրիների ճակատագիրը. և ինչպես դա միշտ լինում է երազանքների հետ, նրանց երազանքները կատարվեցին, բայց բոլորովին այլ ձևով, քան իրենք էին պատկերացնում:
Աուդիոհեքիաթը՝
Երբ մտքերը սառչում են օդում
Ալբերտ Մորավիա
(1-ին մաս)
Պիտի որ իմանաք, մեզանից միլիոնավոր տարիներ առաջ Բևեռում շատ ավելի ցուրտ էր, քան այսօր: Ջերմաստիճանը միլիարդ աստիճան զրոյից ցածր էր, և ամեն ինչ սառչում էր, նույնիսկ՝ մտքերը: Բավական էր մեկը մտածեր. «Ցուրտ է, գրո՛ղը տանի» անմիջապես նրա գլխավերևում սուր սառցալուլաներով գրվում էր. «Ցուրտ է, գրո՛ղը տանի»:
Հենց այդ պատճառով Բևեռում ոչ ոք չէր համարձակվում մտածել: Բոլորն էլ վախենում էին, որ ուրիշները կկարդան իրենց մտքերը:
Այսպես արջերը, պինգվինները, փոկերը, մարդիկ՝ բոլորը դադարել էին որևէ բան մտածել: Մի խոսքով, Բևեռը դարձել էր իսկական հիմարիկների մի աշխարհ:
Դարերից մի դար (երբ ժամանակը դարերով էին հաշվում), մի Ծով Ա. Ցուլ անշարժ պառկած սառցակտորի վրա, կիսախուփ աչքերով վայելում էր ցուրտը:
Նրա գլխում ոչ մի միտք չկար, բացի մի կարճ «Բա՜»-ից: Հենց այդ «Բա՜»-ն էլ սառցե տառերով կախված էր նրա գլխավերևում: Թե ի՞նչ էր ուզում ասել այդ «Բա՜»-ով՝ պարզ չէ:
Հանկարծ ջրից դուրս ցցվեց Օձ Ա. Ձուկն ու, պոչը խաղացնելով, կանչեց.
— Հե՜յ, Ծով Ա. Ցուլ, լսիր ի՛նչ եմ ասում:
— Ասա՛, լսում եմ,- փնթփնթաց Ծով. Ա. Ցուլը:
— Ես մի երկրում եղա, որը կոչվում էր Արևադարձ: Ա՜յ թե շոգ էր այնտեղ: Եվ գիտե՞ս, այդ երկրում մտքերը չեն սառչում:
— Ի՞նչ ես ասում:
— Հավատա: Ա՛յ, օրինակ՝ մեկը քեզ է նայում ու մտածում.«Բայց ի՜նչ հաստլիկ է այս Ծով Ա.Ցուլը, հա՜…» , իսկ դու դա չես էլ իմանում, որովհետև այնտեղ մտքերը չեն սառչում ու մնում են անտեսանելի:
— Այդ ո՞վ է ասում, որ ես հաստլիկ եմ,-նեղացած փնթփնթաց Ծով Ա. Ցուլը:
— Օրինակի համար եմ ասում: Լսի՛ր, արի գլուխներս առնենք-կորչենք Բևեռից: Թե իմանաս, ին՜չ հաճելի է. մտածիր՝ ին՜չ ուզում ես: Այդ Արևադարձում ես մի կու՜շտ մտածեցի:
— Ի՞նչ էիր մտածում:
— Տարբեր բաներ:
— Օրինակ:
— Ինչ ուզես: Օրինակ՝ մտածում էի, որ արևը կանաչ է: Կամ՝ երկու անգամ երկու հավասար է հինգի:
— Հա, բայց արևը կանաչ չէ: Իսկ երկու անգամ երկուսը հավասար է չորսի:
— Ճիշտ ես ասում: Բայց հրաշալին էլ հենց դա է, որ կարող ես մտածել՝ ինչ ուզես, ու ոչ ոք չի իմանա:
Օձ Ա. Ձուկն այնքան խոսեց ու համոզեց, որ Ծով Ա. Ցուլը համաձայնեց գնալ Արևադարձ կոչվող երկիրը:
Օձ Ա.Ձուկը լողաց առջևից, իսկ Ծով Ա. Ցուլը հետևեց նրան: Լողացին, լողացին, ջերմաստիճանը միլիարդ աստիճան ցրտությունից փոխվեց միլիարդ աստիճան տաքության: Աստված իմ, ի՜նչ շոգ էր: Ծովը եռում էր, ինչպես ջուրը կաթսայում:
Ծով Ա. Ցուլը դեռ ոչինչ չէր մտածում: Միլիոնավոր տարիներ նա չէր մտածել. հիմա էլ կարծես քնած էր: Լողալիս մեկ-մեկ հարցնում էր.
— Օձ Ա. Ձուկ, դու արդեն մտածու՞մ ես:
— Իհարկե:
— Իսկ ի՞նչ ես մտածում:
— Հազար ու մի բան ու բոլորը քո մասին:
— Ի՞նչ ես մտածում իմ մասին:
— Է՜, չեմ ասի, ասեմ՝ կնեղանաս:
Ծով Ա. Ցուլը տխրեց: Բևեռում ոչ ոք ոչ մեկի մասին չէր մտածում: Աստված գիտի, թե Օձ Ա. Ձուկը հիմա իր մասին ինչեր է մտածում: Բամբասկոտ, բութ, երկերեսանի արարած: Հանկարծ Ծով Ա. Ցուլը նկատեց, որ ինքն էլ Օձ Ա. Ձկան մասին է վատ բաներ մտածում:
Այստեղ բոլորն իրեն միայն լավ բաներ են ասում. «Բարի գալուստ, ի՜նչ գեղեցիկ ես, ի՜նչ իմաստուն* տեսք ունես, ի՜նչ բեղեր են…»: Բայց Ծով Ա. Ցուլը համոզված էր, որ եթե Բևեռում լինեին, օդում սառցե տառերով գրված կլիներ. «Միայն դու էիր պակաս այստեղ, անճոռնի. Ա՜յ քեզ մռութ, մի սրա բեղերին նայեք…»:
Աշխատանքային էջ՝ Երբ մտքերը սառչում են օդում 1
(2-րդ մաս)
Մի օր Ծով Ա. Ցուլը Ա. Ֆրիկացի անունով մի սևամորթի տեսավ, որն իր կնոջ հետ նավակում նստած Օձ Ա. Ձկան համար երգ էր երգում: Օձ Ա. Ձուկը բերանը բաց լսում էր:
Օձ Ա. Ձուկ,Օձ Ա. Ձուկ,
Չկա քեզ պես
Սիրուն ձուկ:
Օձ Ա. Ձուկն այդ երգով հրապուրված՝ մի պահ մոտացել էր, որ Արևադարձ կոչվող երկրում մի բան ասում են, մի այլ բան մտածում: Նա մոտեցավ նավակին, իսկ Ա. Ֆրիկացին ճարպկորեն նետեց ուռկանն, ու մի ակնթարթում բռնեց Օձ Ա. Ձկանը: Քիչ անց Օձ Ա. Ձուկը արդեն տապակված էր ու խժռված:
Ծով Ա. Ցուլը դա որ տեսավ, սարսափեց: Նա հեռացավ, մտածելով. «Ի՜նչ սարսափելի է, կեցցենք մենք՝ բևեռցիներս, որ ոչինչ չենք մտածում, իսկ եթե մտածում ենք՝ բոլորը կարող են տեսնել մեր մտածածը»:
Բայց Ծով Ա. Ցուլն անմիջապես չվերադարձավ Բևեռ: Գուցե՞ ծուլությունն էր պատճառը. կամ էլ նրան դուր էր գալիս չկարդացվող մտքեր ունենալը:
Այսպես, Ծով Ա. Ցուլը մնաց Արևադարձ կոչվող երկրում և ընտելացավ այդ երկրի սովորություններին:
Մտածելը անսպասելի պտուղներ տվեց:
Ծով Ա. Ցուլը սկսեց շատ խորիմաստ բաներ մտածել, ասենք. «Ո՞վ ենք մենք: Որտեղի՞ց ենք գալիս: Ո՞ւր ենք գնում»:
Ահա և պատասխանները. «Մենք ծովացուլեր ենք: Գալիս ենք բևեռից: Կանք, որովհետև մեզ ստեղծել է մի էակ, որը հսկայական ծովացուլի է նման: Վերջիվերջո կհեռանանք Արևադարձ կոչվող այս կեղծ երկրից և կվերադառնանք ազնիվ ու ճշմարիտ Բևեռ»: Ի վերջո Ծով Ա. Ցուլը ձանձրացավ մի բան մտածել, բայց ուրիշ բան անելուց և մի գեղեցիկ օր վերադարձավ Բևեռ: «Այո՜, չմտածել, անգործ ու անհոգ ապրել գոնե մի միլիոն տարի»,- երազում էր նա:
Մի անգամ Բևեռում, իր հին սառցակտորին թիկնած, Ծով Ա. Ցուլն զգաց, որ մտածելն արդեն սովորություն է դարձել, և ինքը չի կարողանում չմտածել:
Դժբախտաբար բոլոր մտքերն անմիջապես հայտնվում էին գլխավերևում՝ պսպղուն ու թափանցիկ սառցալուլաներով գրված: Խեղճ Ծով Ա. Ցուլի բարեկամներն սկսեցին նրանից փախչել: Նա էլ սկսեց վատ բաներ մտածել նրանց մասին: Այդ մտքերը վատ խոսքերով սառցալուլաներ դարձան…
Շուտով Ծով Ա. Ցուլը մեն-մենակ մնաց իր սառցակտորի վրա:
Այդ ժամանակներից շա՜տ-շա՜տ տարիներ են անցել: Բևեռում ջերմաստիճանը բարձրացել է: Մտքերն այլևս չեն սառչում և դարձել են անտեսանելի: Բայց Ծով Ա. Ցուլը դարձյալ մենակ է ապրում: Իր սառցակտորին պառկած՝ նա անվերջ մտածում է: Ի՞նչ է մտածում:
Ի՞նչ իմանաս:
Աշխատանքային էջ՝Երբ մտքերը սառչում են օդում 2
Ձմռան մի կտոր
Ստյուարտ Պ., Ռիդել Կ.
Պատմությունն այն մասին է, թե ինչպես Ոզնին ձմեռելուց առաջ խնդրեց նապաստակին ձմռան մի կտոր պահել իր համար մինչև գարուն։ Նապաստակը ձյունը գլորեց և, մեծ ձնագնդի պատրաստելով, ծածկեց չոր տերևների մեջ և թաքցրեց իր փոսում։
Մոտենում էր ձմեռը։ Ոզնին պատրաստվում էր ձմեռելուն։
— Ես կկարոտեմ քեզ,— ասաց Նապաստակը,— իսկ դու՞։
— Ո՛չ,— ասաց Ոզնին։
— Իսկ ես կկարոտեմ, — կրկնեց Նապաստակը։
— Դու հենց նոր այդ ասացիր, — փնթփնթաց Ոզնին։
— Իսկ ինչու՞, — վիրավորվեց Նապաստակը։
— Օ՜հ, ինչ մոռացկոտ ես դու, — պատասխանեց Ոզնին։
— Մոռացկո՞տ, — կրկնեց Նապաստակը։
— Դե, այո՛, — գլխով արեց Ոզնին, —ես քեզ ասացի, որ չեմ կարող քեզ կարոտել։
— Չե՞ս կարող,- զարմացավ Նապաստակը։
— Ձմռանը ես պետք է քնեմ,- բացատրեց Ոզնին,- իսկ երազում ընկերներին չեն կարոտում։
Ոզնին վերցրեց մի սուր խիճ ու շարժվեց դեպի մոտակա մեծ ծառը.
— Նապաստա՛կ, — ասաց Ոզնին, — ես ուզում եմ քեզ խնդրել, որ…
Նապաստակը գլխով արեց ու շարունակեց նախաճաշել. նա ավարտեց խոտաբույսերով աղցանը, կերավ խատուտիկի հյութեղ ցողունը և անցավ քաղցր երեքնուկին։
Իսկ այս ողջ ընթացքում Ոզնին մի ամբողջ հաղորդագրություն էր գրում՝ քերծելով ծառի կեղևը։
— Սա իմ ցանկությունն է։ Ես գրել եմ, որ դու չմոռանաս, — ասաց Ոզնին, — խնդրում եմ, կպահես ինձ համար ձմռան մի կտոր։
— Իսկ ինչու՞, —զարմացավ Նապաստակը։
— Ինձ շատ հետաքրքիր է , թե ինչպիսին է ձմեռը, — բացատրեց Ոզնին։
— Ձմեռը ճերմակ է, — ասաց Նապաստակը, — ձյունով և սառույցով…. և շա՜տ ցուրտ։
— Իսկ որքա՞ն ցուրտ, — հարցրեց Ոզնին, — օրինակ, հիմա էլ շատ ցուրտ է, և քունս տանու՜մ է, — ասելիս հորանջեց Ոզնին։ Նապաստակը ուզում էր սթափեցնել Ոզնուն, բայց, երբ դիպչեց ընկերոջը՝ ցավալիորեն ճզմվելով փշերի վրա, բղավեց.
— Օ՜յ…
— Կներես, Նապաստա՛կ, — ասաց Ոզնին,— ես պետք է ձմեռելու համար տեղ գտնեմ։
Գնամ փնտրելու։
— Ես քեզ կկարոտեմ,- լացակումած ասաց Նապաստակը։
— Կներես, Նապաստա՛կ,— ասաց Ոզնին, — ես պետք է ձմեռելու համար տեղ գտնեմ։
Գնամ փնտրելու։
— Ես քեզ կկարոտեմ,— լացակումած ասաց Նապաստակը։
Ձմեռը սաստիկ էր և ձյունառատ։ Լիճը ամբողջովին սառել էր։
Բայց Նապաստակը ցուրտ չէր զգում, միայն ուժգին քաղցած էր։
— Ահա թե ինչն է ձմռանը դժվար,- ասաց Նապաստակը` դուրս գալով բնից,— որքան ցուրտ է, այնքան շատ ես ուզում ուտել։
Նա նայեց շուրջը.
— Եվ շատ դժվար է գտնել սնունդ: Ոչ մի տեղ չէր երևում ո՛չ խատուտիկ, ո՛չ վարդագույն երեքնուկ։
Նապաստակը ստիպված էր բավարարվել սառած շագանակագույն խոտով և դարչնագույն չոր տերևներով, կոշտ կաղինով և ծառի կեղևով։
Նապաստակը հանկարծ նկատեց այն ծառը, որտեղ Ոզնին թողել էր իր ուղերձը։ Եվ այդ պահին Նապաստակի ձեռքից կաղինը ընկավ և գլորվեց բլրից բլուր։ Եվ որքան այն գլորվում էր, այնքան ձյուն էր հավաքվում կաղնու վրա։
Գլորվեց- գլորվեց և վերածվեց մի փոքրիկ պինդ գնդի։
Նապաստակը նորից կարդաց Ոզնու հաղորդագրությունը.
— Ինչ ամոթ է, չեմ հասկանում ձմռան մի կտորը որն է։
Փչեց սառը ծակող քամին։
Նապաստակը ևս մեկ անգամ ուշադիր նայեց կաղնուց ձնագնդու վերածված մեծ գնդին և անմիջապես հիշեց.
—Ձմռան մի կտոր,— ուրախ բղավեց Նապաստակը։ Նա սկսեց կաղնե ձնագնդին գլորել ձյան միջով։ Այն ավելի ու ավելի էր մեծանում՝ մինչև վերածվեց հսկա գնդի։
Նապաստակը այն փաթաթեց շագանակագույն տերևներով.
-Տերևները թույլ չեն տա, որ գնդի մեջ տաքություն ներխուժի։ Իսկ մինչև գարուն ես այն կպահեմ իմ բնում։
Գարունը եկավ։ Արևը փայլեց, ձյունը հալվեց, իսկ լճի սառույցը վերածվեց ջրի։
Ձմռան քնից արթնացավ Ոզնին։
— Ոզնի՜,— ուրախացավ ընկեր Նապաստակը։
—Նապաստա՜կ,— շտապեց նրա մոտ Ոզնին։
—Օ՜յ, Նապաստա՛կ, դու կերել ես գլխավոր բառը, դու կերել ես « Ձմեռը»։
—Ո՛չ, — պատասխանեց Նապաստակը,— ես կերել եմ ծառի կեղևից միայն մի կտոր, իսկ ձմեռը պահել եմ։ Այն ինձ մոտ է, հիմա կբերեմ…
Ոզնին զգուշորեն շոշափեց շագանակագույն գնդակը.
— Իսկ դու ասում էիր, որ ձմեռը ճերմակ է,— նկատեց նա։
Ու ավելացրեց.
— Եվ սառը։
— Սպասիր մի փոքր,— պատասխանեց Նապաստակը։
Եվ նա սկսեց գնդի վրայից հեռացնել տերևները։ Ոզնին հմայված նայում էր ձմռան կտորին. այն իսկապես ճերմակ էր։ Ոզնին զգուշորեն հոտոտեց այն. կարծես թե ձմռան հոտ էր գալիս։
Ոզնին վերցրեց ձնագնդին և հպեց իրեն.
— Օ՜յ…
— Այ այսպիսին է ձմեռը,— ասաց Նապաստակը։
— Շնորհակալ եմ, որ չես մոռացել իմ խնդրանքը։
— Չէի մոռացել, որովհետև քեզ շա՜տ էի կարոտում,— պատասխանեց Նապաստակը,— իսկ դու կարոտու՞մ էիր ինձ։
Ոզնին մտածեց.
— Ես չգիտեմ, թե ինչ պատասխանեմ քեզ։ Իսկ դու, ի՞նչ ես կարծում։
Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիր, Իմացումի հրճվանք կրթական ծրագիր 